Szlak po Świętym Kraju

Szlak po Starym Kraju

  • 22-09-2014
  • LGD Grupa Łużycka

Szlak po Starym Kraju

 
Podróż po „Starym Kraju” rozpoczynamy  w Gubinie  i kierujemy się w kierunku wsi Pleśno. Na tym odcinku koniecznie należy zobaczyć „głaz hańby”.
 
- "głaz hańby" – kamień ten wystawiono na miejscu podwójnie ocembrowanej studni wiejskiej dla upamiętnienia wydarzeń z 27 października 1429 r. kiedy to husyci spustoszyli i spalili wieś przy trakcie pomiędzy Gubinem a Czarnowicami (Schmachtenhaim). Na głazie widnieje napis w języku niemieckim "Vor Feindes Not Behut Uns Gott", co oznacza "Zachowaj Nas Boże Przed Gwałtem Nieprzyjaciół".
 
- Pleśno -stanowiska archeologiczne, czas powstania wioski to XVI-XVII wiek, liczy około 110 mieszkańców. Folwark odległy o 1 km. Zabudowa- Ulicówka.
 
- Czarnowice - Pierwotnie wieś ulicowo-placowa, obecnie układ szeregowy. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1158 r. Zabudowa zwarta. Po zespole dworsko-parkowo-pałacowym pozostała stodoła oraz park o powierzchni (0,5 ha). We wsi znajduje się między innymi: szkoła gminna, zakład kamieniarski, łowiska komercyjne.
 
- Stargard Gubiński - położony w podmokłej dolinie rzeki Lubszy. Data lokalizacji wsi to rok 1346. Pierwotnie ulicówka, obecnie wielodrożnica. Zabudowa zwarta, szczytowa w przewadze. Pomnik gen. Świerczewskiego ustawiony w 1974 r. z inicjatywy mieszkańców wsi byłych żołnierzy II AWP.Kościół filialny pod wezwaniem św. Józefa. Zbudowany w XIV wieku. Powiększony o przybudówkę i wieżę w XVIII wieku (równocześnie przekształcone zostały otwory okienne). Murowany z kamienia, przybudówki ceglane. Salowy prostokątny, z nieco ukośnie ustawionymi przybudówkami od wschodu. Przy ścianie zachodniej drewniana wieża kwadratowa, zwieńczona daszkiem namiotowym. Ośrodek zdrowia, boisko, plac zabaw, cmentarz poniemiecki, szlaki kajakowe, leśniczówka, stanowiska archeologiczne.
 

Szlak po Starym Kraju

 
- Gębice - RUINA KOŚCIOŁA. Stoi na skraju wsi w sąsiedztwie krajobrazowego założenia parkowego. Kościół zbudowany został w XV wieku jako salowy z trójbocznym zamknięciem od wschodu, z kruchtą od strony pd. Po gruntownej przebudowie i powiększeniu w 1770 r. otrzymał późnobarokową formę architektoniczną z czytelnym zarysem budowli gotyckiej. W 1921 r. budowlę poszerzono o kaplicę od strony poł.- wsch., nie użytkowany od 1945 roku popadł w ruinę. Jest murowany, założony na planie o dłuższych bokach wykrojonych faliście. W kruchcie zachowane są sklepienia gwiaździste.
 
PARK. Założony w drugiej połowie XIX w. (15 ha) jest wielohektarową kompozycją krajobrazową wykorzystującą naturalne elementy środowiska, w tym przepływającą tutaj rzekę Lubszę. Wśród bogatej rodzimej i aklimatyzowanej roślinności występuje licznie starodrzew.
 
ZABUDOWA MIESZKALNA WSI. Ponad 20 domów pochodzi z XIX w. i posiada skromne wartości architektoniczne. Najstarsze powstały na początku XIX w. (nr 1, 17 - budynek mieszkalno - inwentarski, spichlerz, obora). Na terenie parku znajdują się ruiny pałacu zniszczonego w 1945 r. Zbudowany został w drugiej połowie XVI w., a w  XIX stuleciu (około 1870 r.) poddano go gruntownej przebudowie, powiększeniu i przekształceniu w okazałą rezydencję w duchu neorenesansowym. Od 1938 do 1943 roku na terenach folwarcznych istniał obóz internowania i  jeniecki Stalag III B Furstenberg filia Amtitz, w którym przebywał ojciec Maksymilian Maria Kolbe. Pomnik z 1969 roku wg projektu J. Sarneckiego, obecnie rozbudowany.We wsi możemy także zobaczyć sześć dębów szypułkowych w wieku 200-300 lat o obwodach od 350-600 cm.
 
- Starosiedle - wieś leży nad rzeką Lubicą, wzmiankowana w 1268 roku jako Starczedel. Klasztor został przeniesiony do Neuzelle. Ulicówka, obecnie układ wielodrożny. Zabudowa zwarta.
 
KOŚCIÓŁ PARAFIALNY pod wezwaniem św. Jana od Krzyża. Zbudowany w końcu XVIII wieku w stylu klasycystycznym przy wykorzystaniu wieży z poprzedniej budowli późnogotyckiej, z węższym trójbocznie zamkniętym prezbiterium od strony zach., lokalnościami w formie transeptu od płn. i pd. oraz prostokątną wieżą od wschodu. Wnętrze nawy i prezbiterium tworzą salę nakrytą wspólnym stropem. Nawę z 3 stron obiegają empory wsparte na kolumnach. Empory znajdują się także nad lokalnościami bocznymi. Elewacje opracowane jednolicie, rozczłonkowane ramowymi podziałami oraz rytmem podwójnych okien - dolnych zamkniętych półkoliście i górnych kolistych. Wieża w 2 i 3 kondygnacji podzielona bogatą dekoracją blendową, zwieńczona attyką i murowaną iglicą. Wieńcząca wieżę iglica nawiązuje do kościoła lubskiego.
 
ZABUDOWA FOLWARCZNA - pośród skupionej wokół dużego podwórza gospodarczego zabudowy znajdują się budynki o charakterze zabytkowym. Należą do nich dom mieszkalny nr 57 pochodzący z początku XIX w., murowany o wydłużonym kształcie, z dwuspadowym dachem. PARK - pozostałością założenia dworskiego jest park krajobrazowy (22 ha), założony w 2 połowie XIX w., z różnorodnym starodrzewiem.
 
ZABUDOWA MIESZKALNA - ponad 30 domów w Starosiedlu posiada wartości architektoniczne. Większość z nich powstała w okresie lat 1860-80 i około 1900 r. Starszymi bo, pochodzącymi z pierwszej połowy XIX w. są domy nr 11, 13, 13a, 17, 27, 33, 36, 37, 44, 66. Wszystkie są murowane, parterowe o dachach dwuspadowych i naczółkowych.Trzy dęby szypułkowe w wieku 500-550 lat o obwodzie około 500 cm położone na terenie dawnego folwarku- pomniki przyrody nr 10, 11, i 23. Cmentarz czynny, stacja benzynowa, szlaki kajakowe, stanowiska archeologiczne, plac zabaw, straż pożarna, kaplica.- Sieńsk - Folwark należący do majątku w Starosiedlu, początek XIX wieku. 
 
- Witaszkowo - Wieś ulicowo-placowa. Czas powstania XV wiek, zabudowa rozluźniona. W 1882 roku znaleziono tu bogaty skarb zawierający przedmioty ze złota pochodzenia scytyjskiego (złota rybka). Kościół filialny zbudowany w 1749 roku, odnowiony w 1904 roku, wzniesiony w konstrukcji szachulcowej, salowy, od strony prezbiterium zamknięty trójbocznie. Dach wielospadowy z sygnaturą po środku. We wnętrzu renesansowy ołtarz drewniany z 1596 roku.
 
- Kozów - ZESPÓŁ DWORSKI - obecnie w zarządzie Agencji Nieruchomości Rolnych, złożony z dworu, budynku mieszkalno-gospodarskiego, stajni i dwóch stodół. DWÓR - klasycystyczny, zbudowany w końcu XVIII wieku. Murowany, z cegły, piętrowy, założony na rzucie prostokąta, nakryty dachem mansandrowym. Na osi facjata zwieńczona trójkątnym przyczółkiem. Po przebudowie - budynek mieszkalny .
 
BUDYNEK MIESZKALNO - GOSPODARCZY - zbudowany równocześnie z dworem. Murowany, parterowy, założony na rzucie wydłużonego prostokąta, nakryty dachem naczółkowym z dymnikami.
 
BUDYNKI GOSPODARCZE - stodoła szachulcowa, wzniesiona w 1789 roku, druga  stodoła  i   stajnia  zbudowane  na przełomie XVIII i XIX wieku, murowane. Wszystkie budynki parterowe o założeniu prostokątnym. Stanowiska archeologiczne.- Luboszyce - PAŁAC - zbudowany w latach 1846-60. Neogotycki, murowany, piętrowy, założony na planie prostokąta, z płytkimi ryzalitami od strony płn. i pd., z wieżą od wsch. i werandą od zach. Pd. elewacja frontowa zaakcentowana na osi ryzalitem, przeprutym w parterze trzyarkadowym wejściem, zwieńczona schodkowym szczytem i sterczynami. Elewacja pn. rozczłonkowana ryzalitami na osiach bocznych. Wieża prostokątna, czterokondygnacyjna z tarasem, zwieńczona sterczynami w narożnikach. W sąsiedztwie pałacu znajduje się park krajobrazowy o powierzchni 3 ha z XVIII - XIX wieku. Dęby szypułkowe o obwodzie 315 - 470 cm, pomniki przyrody nr 528- 531. 
 
CZWORAK - wzniesiony w XVIII - XIX wieku, murowany, parterowy, założony na planie wydłużonego prostokąta, nakryty wysokim dachem dwuspadowym.STODOŁA - zbudowana na przełomie XVIII - XIX wieku o konstrukcji szachulcowej prostokątnej.Cztery dęby szypułkowe o obwodzie od 300 do 475 cm położone w parku przypałacowym. Wieża obserwacyjna, stanowiska archeologiczne.
 
- Grabice - DWÓR - klasycystyczny, użytkowany po wojnie przez Państwowe Gospodarstwo Rolne, obecnie w rękach prywatnych. Zbudowany w końcu XVIII wieku. Murowany z cegły, prostokątny, parterowy z użytkowym poddaszem. Dach mansandrowy z szeroką nowszą facjatą.
 
- Sadzarzewice - Rzędówka, rozbudowa planu w XIX wieku- wielodrożnica. Pierwsza wzmianka 1301 rok. Zabudowa zwarta szczytowa i kalenicowa. Zapora wodna dla obrony Gubina przed powodzią.- Polanowice - Pierwotny plan nieczytelny - XIII wiek, obecnie wielodrożnica. Zabudowa rozluźniona. Polanowice to historyczna NIEMCZA znana ze źródeł wczesnośredniowiecznych, wymieniona w dokumencie z 1 V 1000 roku jako nadanie klasztoru w Nienburgu, był tu gród i podgrodzie z targiem o dużym znaczeniu gospodarczym. Rozwijało się w Niemczy rzemiosło i handel. Powstanie korzystniej położonego Gubina spowodowało upadek Niemczy w końcu XII wieku. Zachowane jest grodzisko.Dom nr 18. zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku, konstrukcji szachulcowej, parterowy, prostokątny, nakryty dachem dwuspadowy.
 
- Sękowice - KOŚCIÓŁ FILIALNY - zbudowany w drugiej połowie XVII wieku, szachulcowy, założony na rzucie ośmioboku, z prostokątną zakrystią od wsch., z kruchtą i wejściem do empory od południa. Dach ośmiospadowy z tamburem i latarnią. Wnętrze obiegają empory. Z wystroju zachowane renesansowe nagrobki oraz barokowy ołtarz.  Wieża mieszkalna, rycerska z XV wieku. Stacje benzynowe, szlaki kajakowe, przejście graniczne.
 

Elementy dodatkowe powiązane z tą informacją